Categorie: Geen categorie

Carl Gustav Jung en de Kundalini Yoga. Een liefdesverhaal?

Pas een maand geleden kwam ik tijdens een seminar van de Indiase Yogi Sri M. op het spoor van dit boek: The Psychology of Kundalini Yoga, geschreven door Sonu Shamdasani. Het trok mijn aandacht omdat de kruisbestuiving tussen de yogatraditie en de Jungiaanse dieptepsychologie hét thema is waar ik mij de afgelopen jaren zeer intensief mee bezig heb gehouden.

Ook in het contact met Ans Tros (creatief directeur van SchoolvoorCoaching), was precies dit het aspect dat ons verbond: de gedeelde passie voor het werk van Jung en oude wijsheidstraditie – én de wens deze toegankelijker te maken voor een professioneel coachpubliek. Voor wie zich wil laten inspireren door de kruisbestuiving van westerse psychologie en oosterse wijsheidstraditie, is dit boek dan ook een absolute aanrader.

Natuurlijk was ik ervan op de hoogde dat Jung zich intensief met de oud-Indiase Vedische wijsheidstraditie had beziggehouden. Sterker nog, door Jung ben ik met deze filosofische stroming in aanraking gekomen, die achteraf gezien mijn professionele ontwikkeling zeer heeft beïnvloed. Wat ik niet wist, was dat hij in 1932 hierover een reeks colleges heeft gegeven aan de Psychologische Club van Zürich, waarbij hij een psychologische interpretatie gaf van zijn visie op de Kundalini Yoga. Het boek is dan ook samengesteld door Sonu Shamdasani, aan hand van Notes of the Seminar given in 1932 bij C.G. Jung.

Jung bestudeerde deze oude traditie niet vanuit een filosofische of religieuze interesse, maar als inspiratiebron voor zijn eigen psychologie. “These forms of yoga with their rich symbolism afford me invaluable comparative material for the interpretation of the collective unconscious.”

Wel was Jung zeer sceptisch over de invloed van yoga op een westers mens die, geworteld in een Christelijke traditie, volgens hem op zijn eigen cultuur terug moest grijpen: “The more we study yoga, the more we realize how far it is from us.” Vervolgens verwoordt de auteur van het boek Jung’s visie betreffende dit onderwerp als volgt: This led him to conclude that in the course of the centuries the West will produce its own yoga, and it will be on the basis laid down by Christianity.”

Deze zienswijze van Jung maakte mij duidelijk hoeveel er inmiddels in het westen is veranderd. Immers zijn een aantal elementen uit de Yogatraditie in onze moderne westerse cultuur een niet meer weg te denken deel van onze lifestyle geworden.

Maar, hoewel we in het westen yoga veel beoefenen in de vorm van asanas (lichaamshoudingen) en meditatie gebruikt wordt om onze stressgevoeligheid te lijf te gaan, beperken deze activiteiten zich nog voornamelijk tot onze vrije tijd. Toegegeven, mindfulness heeft inmiddels een wetenschappelijke status verkregen en wordt daardoor ook ingezet in het bedrijfsleven bij stresspreventie. Maar toch mis ik de essentie van dat wat de yogatraditie ons te bieden heeft; namelijk de ontwikkeling van ons bewustzijn. Het gaat volgens mij om het ontdekken van de waarde die dit kan hebben op het gebied van persoonlijke en professionele ontwikkeling, niet in het minst binnen de coachingspraktijk. 

Shamdasani omschrijft de inspiratie die Jung in de yogatraditie vond als volgt: “For Jung, yoga represented a rich storehouse of symbolic depictions of inner experience and of the individuation process in particular.”

Nu zou ik zelf de yogatraditie niet als een warenhuis willen neerzetten, maar toch begrijp ik goed dat Jung het verband legt met de inhoud van deze traditie, als het gaat om bewustzijnsontwikkeling en hetgeen hij het individuatieproces van de mens noemde. En laat nou precies deze overeenkomst de trigger zijn geweest die mij zozeer geïnspireerd heeft dat ik voelde: dit is iets dat van grote waarde voor de coachingspraktijk kan zijn. Om collega’s hiermee in contact te brengen heb ik de coachingsmethode De Reis van de Held ontwikkeld. Vanuit mijn trainingsbureau geef ik na- en bijscholingstrajecten aan coaches zodat zij vanuit dit gedachtegoed mensen kunnen begeleiden.

Want uiteindelijk gaat ons vak over het begeleiden van kleine en grote bewustwordingsprocessen. Ook is bewustzijnsontwikkeling  hét onderwerp waar de hele yogatraditie om draait. De lichamelijke oefeningen en de controle van de geest, zijn alleen maar onderdelen die er uiteindelijk voor moeten zorgen dat de mens zich kan ontwikkelen. Dit is het gedachtegoed dat Jung in zijn individuatieproces centraal heeft gesteld.

Anne Pauen is coach, ontwikkelaar en opleider van de Jungiaanse coachingsmethode De Reis van de Held. Voor SchoolvoorCoaching verzorgt zij de gelijknamige workshop.

– Meer informatie over Anne, haar trainingsbureau en het gedachtegoed van De Reis van de Held vind je ook op haar website: dereisvandeheld.nl

Wordt ons lot beïnvloed door wat men in het oosten karma noemt?

Karma en lot, èèn kant van èèn medaille?

In mijn essay stel ik de vraag of karma en lot hetzelfde aspect is als hét grote, voor ons verstand onvatbare, bouwwerk van het bestaan in zijn totaliteit.

De grote zingevingsvraagstukken zoals: wie ben ik, waar kom ik vandaan en waar ga ik naar toe, horen bij de mens van alle tijden. Hoe meer wij ons hiermee bezighouden des te meer realiseren wij ons dat wij geen afgescheiden wezens zijn. Onze gedachten, gevoelens en handelingen zijn onlosmakelijk met de wereld om ons heen verbonden, door op z’n minst oorzaak-en-gevolg reacties.

Als wij de oude wijsheidstradities van oost en west in haar esoterische kennis volgen, dan wordt er in alle gevallen gesproken van een bouwwerk waarbij het aardse, tijdelijke bestaan een verschijningsvorm van het veel grotere metafysische deel van het eeuwige is. Dit eeuwige deel wordt met het woord ziel omschreven.

In de oosterse traditie waarvan de uit India afkomstige vedische kennis de oudste is, wordt de ziel als deel van het goddelijke geheel gezien, onberoerd van al het aardse leed en alle aardse vreugde. Het aardse leven is aan een cyclisch principe gebonden dat men reïncarnatie noemt. Bij iedere incarnatie wordt de ziel deel van een nieuw leven. In de Veda wordt dit als volgt beschreven: het bewustzijn is de energie van de ziel net als warmte en licht de energie van het vuur zijn.

Het bewustzijn van de mens kent verschillende gradaties van ontwikkeling en maakt volgens deze traditie een ontwikkeling door die met het woord ‘karma’ wordt aangeduid. In eindeloos veel levens bouwt zich een bewustzijn op dat als doel heeft zichzelf te bevrijden uit de cyclus van wedergeboorte op het aardse dualistische niveau.

Mijn onderzoeksvraag luidt dus:

“Is de astrologische geboortehoroscoop de blauwdruk van onze karmische ‘opdracht’ in dit specifieke leven?”

In de vedische traditie gaat men er vanuit dat karma tweeledig is. Aan de ene kant is er het gedeelte dat vaststaat, omdat het afkomstig is uit minstens twee eerdere levens. Op dit gedeelte van het karma kan men geen invloed uitoefenen en is derhalve passief te noemen. Het andere gedeelte van karma is dat gedeelte dat men in dit leven dagelijks opbouwt door de keuzes die men maakt middels zijn vrije wil, actief dus. Hieruit resulteert dat karma altijd het resultaat van onze eerdere gevoelens, gedachten en handelingen is.

Deze zienswijze correspondeert met hetgeen in het artikel ‘Wat is Lot’ van Martien Hermes beschreven staat als:

Twee universele Lotthema’s

Welbeschouwd valt Lot uiteen in twee basisprincipes, die tegelijkertijd en altijd samen ons leven bepalen en hoe men het Lot ervaart: met een passieve en een actieve component. Aan de ene kant is dat het ondergaan en beleven van het leven, wat het tegenovergestelde is van het ondernemen van het leven.

Een belangrijk onderdeel van het reïncarnatieprincipe is het idee dat de ziel voor ieder leven de omstandigheden kiest die nodig zijn om de ongeleerde lessen uit vorige levens een nieuwe kans te geven. Soms kan dat zijn door in een positie terecht te komen waarbij men dat leed of geluk ondergaat dat in een vorig leven veroorzaakt werd. Of men komt in een positie terecht die men zich in een vorig leven gewenst heeft, bijvoorbeeld: ik wil mooi of beroemd worden zodat men kan ondervinden hoe het is om mooi en beroemd te zijn. Hoe ons leven er ook uitziet, de keuze van de ziel bepaalt de omstandigheden.

Praktisch gezien betekent dit de keuze van het genetische materiaal van beide ouders. Dit wordt tevens beïnvloed door de epigenetische invloeden van alle voorouderlijke trauma’s. Voegen wij hier de vaststaande aspecten uit onze horoscoop bij, dan hebben wij de bagage waarmee we in het leven ‘geworpen worden’.

Ik citeer wederom uit het artikel van Martien Hermse:

Het Lot als broodheer

‘Het is het Lot dat verklaart dat mensen een verschillende startpositie hebben in het leven. De filosoof Heidegger (1889-1976) zei het al: ‘Kenmerkend voor onze existentie is dat we in een bestaan worden geworpen dat we niet zelf kiezen.. [het] overkomt ons voornamelijk buiten onze intenties en keuzen om’.

Niemand kiest zijn geboortemoment (hoewel Plato suggereert dat het wel zo is), noch zijn startpositie.

In zijn laatste zin wijkt Martien Hermes af van hetgeen in de vedische traditie wordt beweerd en blijkbaar ook door Plato ondersteund wordt.

Als wij van de hypothetische veronderstelling uitgaan dat Plato en de vedische traditie gelijk hebben, wordt duidelijk waarom zingeving zo belangrijk is. Zoals eerder gezegd, willen alle mensen weten waarom ze hier zijn en wat hun hier te doen staat.

De Duits joodse psychiater Victor Frankle beweerde dat het zingevingsvraagstuk de essentiële drijfveer van het menselijk bestaan is. Zonder zingeving is er geen levenswil. Ook Carl Gustav Jung was van mening dat de mens een intrinsieke (onbewuste) drijfveer in zich heeft die hem in contact wil brengen met zijn hogere bewustzijn. Deze ontwikkeling van het onbewuste EGO naar het béwuste ZELF noemde hij het individuatieproces.

Het psychologische ontwikkelingsmodel van de individuatie en het oosterse ontwikkelingsproces van het pad van yoga zijn bedoeld om ons bewustzijn te ontwikkelen. Ons karakter en het passieve deel van ons lot zijn zichtbaar in onze horoscoop.

Afsluitend kom ik tot de conclusie dat het lot bestaat uit zowel een actief als passief deel, waarbinnen ons leven zich afspeelt.